Forum projektu "Równi i Zintegrowani"

[Agnieszka Szafraniec]

Prawa dziecka po raz pierwszy ujęto w Deklaracji Genewskiej w 1924 r., natomiast pełny ich zbiór został zapisany w Konwencji o Prawach Dziecka przygotowanej przez Organizację Narodów Zjednoczonych w roku 1989. Prawa zawarte w Konwencji możemy podzielić na:

* prawa osobiste - to te, które przysługują każdemu człowiekowi dlatego właśnie, że jest człowiekiem. Nikt ich ludziom nie daje i nikt ich nie może odebrać.
* prawa socjalne - to prawa, które są wynikiem umowy między obywatelem a państwem.
* prawa polityczne - pełne prawa polityczne przysługują po ukończeniu 18 lat, jednak Konwencja przyznaje dzieciom prawo do stowarzyszania się w organizacjach i klubach.

Prawa dziecka dotyczą relacji Państwo - Dziecko. Oznacza to, że państwo musi zapewnić dziecku możliwość korzystania z przysługujących mu praw, a wszystkie instytucje państwowe i ich przedstawiciele: np. policjanci, sędziowie, lekarze, nauczyciele, urzędnicy itp. muszą przestrzegać praw dziecka bo tak stanowi prawo. Na przykład jeżeli mówimy o prawie do prywatności oznacza ono między innymi, że pielęgniarka nie może przekazywać danych o zdrowiu dziecka osobom nieupoważnionym, informacje o problemach z nauką powinny być przekazywane bezpośrednio rodzicom czy opiekunom dziecka a nie podczas spotkania z innymi rodzicami.

Prawa dziecka nie kolidują z prawem rodziców do wychowywania dzieci zgodnie z ich wartościami i światopoglądem, chyba, że dochodzi do sytuacji niebezpiecznych, groźnych dla dziecka lub niezgodnych z prawem: zaniedbania, krzywdzenia, zmuszania do pracy zarobkowej, unikania obowiązku szkolnego itp.

Najczęściej to rodzice bądź opiekunowie reprezentują dziecko przed organami państwa i jako pierwsi zgłaszają łamanie jego praw.

Wybrane prawa dziecka:

***PRAWO DO ŻYCIA I ROZWOJU***

Prawo do życia jest najbardziej podstawowym prawem każdego człowieka. Nikt nikogo nie może życia pozbawić. Państwo musi zadbać o to, żeby ludzie czuli się bezpiecznie. Państwo ma także obowiązek zapewnić jak najlepszy rozwój dzieci. Prawo do rozwoju nie oznacza jedynie rozwoju fizycznego ale też psychiczny, intelektualny. Państwo musi zadbać o odpowiednią ilość szkół i zagwarantować możliwość zdobycia wykształcenia każdemu.

***PRAWO DO WYCHOWANIA W RODZINIE***

Dziecka nie wolno rodzicom zabrać. W Polsce tylko sąd może zadecydować o odebraniu dziecka rodzicom - dzieje się tak w wyjątkowych sytuacjach, kiedy rodzice nie chcą lub nie mogą opiekować się dzieckiem; źle je traktują, nie interesują się jego potrzebami, nie leczą gdy jest chore, głodzą. Takim zaniedbanym dzieckiem ma obowiązek zaopiekować się państwo.

***PRAWO DO NAZWISKA***

Każdy ma prawo do nazwiska i obywatelstwa. Każde dziecko po urodzeniu musi być zarejestrowane w Urzędzie Stanu Cywilnego. Nazwisko, imię, obywatelstwo oraz pochodzenie są elementami tożsamości człowieka, która jest chroniona przez prawo.

***PRAWO DO SWOBODY MYŚLI, SUMIENIA I WYZNANIA***

Człowiek ma pełne prawo wyboru co chce myśleć i w kogo chce wierzyć. Każdy ma prawo do szacunku dla swego światopoglądu - nikogo z powodu jego sposobu myślenia czy wyznawanej religii nie wolno prześladować, poniżać ani wyśmiewać jego poglądów lub obrzędów.

***PRAWO DO PRYWATNOŚCI***

Prywatne jest wszystko to, co jest osobiste, zarówno rzeczy, mieszkanie, jak również sprawy prywatne i rodzinne. Prawo do prywatności oznacza, że nikomu nie wolno bez szczególnie uzasadnionych powodów (precyzyjnie przewidzianych w przepisach prawnych) wkraczać w nasze życie i sprawy osobiste.

***PRAWO DO TAJEMNICY KORESPONDENCJI***

Prawo to oznacza, że każdy człowiek (oczywiście dziecko też) może decydować o tym kto przeczyta jego list, pamiętnik czy wiersz. Dorośli mogą zwrócić się do sądu, jeżeli ktoś naruszy to prawo - dzieci podlegają władzy rodzicielskiej więc w ich imieniu mogą wystąpić rodzice.

***PRAWO DO NAUKI***

W Polsce szkoła podstawowa jest dla wszystkich obowiązkowa i bezpłatna. Prawo do nauki oznacza, że każdy powinien mieć możliwość uczenia się tak długo jak chce i pozwalają mu na to jego zdolności i zainteresowania. Państwo ma obowiązek utrzymywać odpowiednią ilość szkół podstawowych a także tak dużo szkół średnich, żeby każdy kto chce i ma wystarczające umiejętności, mógł uczyć się w odpowiedniej dla siebie szkole średniej. Państwo powinno też zapewnić pomoc finansową uczniom w trudnej sytuacji materialnej, powinno też dbać o to, by dzieci ucząc się rozwijały swoją osobowość, uczyły się szacunku i tolerancji dla innych ludzi różnych kultur i religii, różnych ras i kolorów skóry. Państwo ma także obowiązek zadbać o dostęp każdego dziecka do informacji, czyli wiedzy różnych ludzi, różnie myślących, wiedzy o odkryciach naukowych i zjawiskach - co wpływa na kształtowanie poglądów i postaw. Prawo do informacji oznacza też, że państwo ma obowiązek informować wszystkich o działaniach i decyzjach jakie podejmuje.

***PRAWO DO ŻYCIA BEZ PRZEMOCY***

Znęcanie się nad dziećmi jest karane. Prawo zezwala na łagodne karcenie jedynie przez rodziców. Nie wolno też znęcać się psychicznie, to znaczy systematycznie dokuczać dziecku, poniżać go, wyśmiewać lub obrażać. Karana jest również przemoc seksualna.

***ZASADA POSZANOWANIA GODNOŚCI***

Nie można mówić o prawie do godności, gdyż godność po prostu mamy i nikt nie może nam jej dać lub odebrać. Każdy człowiek ma wrodzone poczucie dumy, honoru osobistego - nikt nie lubi być źle traktowany, poniżany, wyśmiewany czy w jakikolwiek sposób obrażany. Każdy człowiek ma prawo do ochrony przed poniżającym i okrutnym traktowaniem, które narusza jego poczucie godności.

***ZASADA RÓWNOŚCI***

Ludzie nie rodzą się lepsi lub gorsi, jako ludzie są równi - co nie znaczy jednakowi. Dlatego podobnie jak w przypadku godności nie mówimy o prawie do równości. Kiedy mowa jest o równym traktowaniu przez prawo to chodzi o jednakowe prawa dla ludzi niezależnie od tego czy są bogaci czy biedni, czarni czy biali, mężczyźni czy kobiety. Prawo do równego traktowania (przez prawo) nie oznacza, że wszyscy muszą mieć takie same uprawnienia. Są sytuacje gdy niektórym ludziom przysługują prawa specjalne, np. ludziom niepełnosprawnym. Uprawnienia te służą wyrównywaniu szans dla tych, którym z różnych względów trudniej jest żyć. Świadomość własnych praw, możliwości i ograniczeń, oraz norm regulujących zachowania ma bardzo duże znaczenie dla społecznego rozwoju dziecka. Uczenie przestrzegania praw innych ludzi i radzenia sobie w sytuacji naruszania praw własnych jest elementem przygotowania do życia w demokratycznym społeczeństwie. Nie będzie rzeczą naganną, jeżeli dzieci nauczą się wymagać od dorosłych respektowania swoich praw, praw przysługujących każdemu człowiekowi, nawet temu małemu.

Jeżeli interesują Państwa zagadnienia dotyczące Praw Dziecka polecam stronę [link widoczny dla zalogowanych], gdzie można zapoznać się z genezą praw dziecka, pobrać akty prawne regulujące prawa dziecka, dowiedzieć się gdzie szukać pomocy w przypadku naruszenia praw dziecka a także pobrać ciekawe materiały dla dzieci, które w prosty sposób przedstawiają prawa dziecka.

[Agnieszka Szafraniec]

"Prawa dziecka"

Niech się wreszcie każdy dowie i rozpowie w świecie całym,
Że dziecko to także człowiek - tyle, że jeszcze mały.
Dlatego ludzie uczeni, którym za to należą się brawa,
Chcąc wielu dzieci los odmienić, spisali dla Was mądre prawa.
Więc je na co dzień i od święta spróbujcie dobrze zapamiętać:

Nikt mnie siłą nie ma prawa zmuszać do niczego,
A szczególnie do zrobienia czegoś niedobrego.

Mogę uczyć się wszystkiego, co mnie zaciekawi
I mam prawo sam wybierać, z kim się będę bawić.

Nikt nie może mnie poniżać, krzywdzić, bić, wyzywać
I każdego mogę zawsze na ratunek wzywać.

Jeśli mama albo tata już nie mieszka z nami,
Nikt nie może mi zabronić spotkać ich czasami.

Nikt nie może moich listów czytać bez pytania,
Mam też prawo do tajemnic i własnego zdania.

Mogę żądać, aby każdy uznał moje prawa,
A gdy różnię się od innych, to jest moja sprawa.

Tak się tu w wiersze poukładały prawa dla dzieci na całym świecie,
Byście w potrzebie z nich korzystały - najlepiej jak umiecie!

autor: Marcin Brykczyński

[Agnieszka Szafraniec]

PROŚBY DZIECKA DO RODZICA

"Mamo!"

Nie zostawiaj mnie samego, kiedy się boję -
Posiedź przy mnie wieczorem.
Nie mów: "bo ja tak chcę" - wytłumacz mi, dlaczego.
Pozwól mi nie jeść tego, czego nie lubię.
Odpowiadaj na moje pytania.
Uszanuj moje tajemnice.
Pozwól mi wybierać przyjaciół i zapraszać ich do domu.
Pozwól mi urządzić pokój tak jak chcę.
Przytulaj mnie często.
Nie trzymaj się sztywno wszystkich reguł -
Pozwól mi czasem na coś szczególnego.
Pozwól mi uczyć się w moim własnym tempie.
Pozwól mi popełniać błędy, pomyłki.
Przyznaj, że i ja mam czasem prawo do złości i gniewu.
Nie karz mnie zbyt surowo.
Nie wyładowuj na mnie swojej złości.
Ty także miej odwagę przyznać się do błędu.
Przepraszaj mnie, jeśli zrobisz coś złego.
Nie wciągaj mnie w sprawy dorosłych.
Pozwól mi wybrać własną drogę.
Pozwól mi być sobą.


"Tato ..."

Szanuj mnie, żebym szanował innych.
Wybaczaj, żebym umiał wybaczać.
Słuchaj, żebym umiał słuchać.
Nie bij, żebym nie bił.
Nie poniżaj, żebym nie poniżał.
Rozmawiaj ze mną, żebym umiał rozmawiać.
Nie wyśmiewaj, nie obrażaj, nie lekceważ.
Kochaj mnie, żebym umiał kochać - uczę się życia ... od ciebie.